3d. Financiering

Na een periode van veel renteverhogingen, verlaagde de Europese Centrale Bank (ECB) vanaf juni 2024 de depositorente in vier stapjes van 4% naar 3% als een reactie op afzwakkende inflatie in de gehele EU. Met de lagere rente wil de ECB de kwakkelende economie van het eurogebied ondersteunen. De ECB heeft in 2025 de eerste vervolgstap al gezet naar 2,75%, en verdere verlagingen worden verwacht. Al is dit mede afhankelijk van inflatoire druk als gevolg van eventuele importheffingen vanuit de VS.
In 2024 schommelde de 10 jaars marktrente voor gemeenten tussen 3,3% en 2,6% maar eindigde ongeveer op de beginstand rond de 3,0%. Daarmee is de lange rente weer (licht) hoger dan de drie maands-rente.

Kasgeldlimiet en renterisiconorm

De wet FIDO stelt dat de gemeente maximaal 8,5% van het begrotingstotaal (de kasgeldlimiet) met kort geld mag financieren. Als de netto-vlottende schuld, bestaande uit kasgeldleningen en het saldo van de bankrekeningen, de kasgeldlimiet (€ 99 miljoen) drie kwartalen overschrijdt, moeten aanvullende maatregelen worden genomen. In 2021 zijn alle kasgeldleningen afgelost. Het gehele jaar 2024 is het bankrekeningsaldo positief geweest.

Het totaal bedrag aan verstrekte leningen is in 2024 toegenomen met Є 2,3 miljoen tot € 15,5 miljoen.

• woningbouw: de verstrekte leningenportefeuille bevat nog slechts één lening, die is doorgeleend aan een Eindhovense woningbouwcorporatie. Deze lening à € 1,3 miljoen is afgesloten met zogenaamde WSW-garantie; in geval de tegenpartij in gebreke blijft, kan de gemeente haar lening via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) terug krijgen.
• deelnemingen: door Park Strijp CV is in 2024 € 3,2 miljoen opgenomen binnen de overeenkomst.
• overige leningen: er is een lening verstrekt aan Stichting Kazerne foundation van €0,15 miljoen. In 2024 hebben reguliere aflossingen plaatsgevonden op de aan particulieren verstrekte leningen binnen het zonnepanelenproject Zuidoost-Brabant en op starters- en duurzaamheidsleningen via SVn. In totaal staat er nog € 6,5 miljoen op deze leningen uit.

Om de netto schuld te bepalen corrigeren we de opgenomen gelden (lang en kort) met de verstrekte leningen en liquide middelen. Per saldo is de netto schuld gecorrigeerd voor liquide middelen in 2024 toegenomen met € 56,6 miljoen naar € 265,8 miljoen. De opgenomen gelden zijn € 0,5 miljoen afgenomen door reguliere aflossing van langlopende leningen. Er zijn geen kort lopende leningen in 2024. Het saldo liquide middelen (bankrekeningen plus schatkist) is met € 57,1 miljoen afgenomen. De verstrekte leningen laten een toename zien van € 2,3 miljoen. Over de afgelopen jaren heeft de netto-schuld zich als volgt ontwikkeld:

Renteresultaten

De treasury-rol, die wordt ingevuld vanuit de sector Control, kan gezien worden als de interne bank van de gemeente en opereert op de geld- en kapitaalmarkt. De kosten van het eigen vermogen en de rentekosten van de leningen worden via de interne rekenrente doorberekend aan de sectoren met investeringen in economisch nut of grond. De commissie BBV heeft in 2016 de methode van berekening van de interne rente en de rente grondbedrijf voorgeschreven. Voor de berekening van de interne rente worden de rentekosten omgeslagen over de activa die integraal zijn gefinancierd. De interne rente en de rente op reserves en voorzieningen zijn bij de begroting 2024 vastgesteld op 1,0%. Conform de notitie Rente van de commissie BBV is berekend of de doorbelaste rentelasten in de realisatie niet meer dan 25% afwijken van de werkelijke netto rentelasten, met een te positief renteresultaat tot gevolg. Om hieraan te voldoen is de rente op reserves en voorzieningen nacalculatorisch verhoogd naar 1,4%. Daardoor valt het gerealiseerde renteresultaat op het taakveld treasury binnen de in de BBV notitie gedefinieerde bandbreedte. De verhoging van het rentepercentage op reserves en voorzieningen leidt tot hogere lasten en daarmee een lager renteresultaat, maar gemeentebreed is de wijziging per saldo resultaatneutraal. Het rentepercentage voor het grondbedrijf is bij de gewijzigde begroting vastgesteld op 1,3%, maar is in de loop van het jaar begrotingstechnisch en in de realisatie bijgesteld naar 1,05% op basis van de werkelijke boekwaarde per 1-1-2024 en de gerealiseerde rentelasten over 2024. Daarmee is voldaan aan de eis van het BBV.
Onderstaand schema geeft inzicht in de netto rentelasten, de wijze waarop rente aan grondexploitaties, projectfinanciering aan specifieke taakvelden en omslagrente aan investeringen wordt toegerekend en het renteresultaat op het taakveld treasury.
Het gerealiseerde renteresultaat is € 1,2 miljoen positief. De voordelige afwijking ten opzichte van gewijzigde begroting is met name het gevolg van ontvangen rente op de overtollige liquide middelen op de bankrekening bij de schatkist. Daarnaast waren de externe rentelasten lager door minder investeringen in de afgelopen jaren. Ook in 2024 was het niet noodzakelijk om lange financiering aan te trekken.

Per eind 2024 is voor een bedrag van € 6,9 miljoen aan leningen direct gegarandeerd door de gemeente aan instellingen, die actief zijn op het gebied van gezondheidszorg, welzijn, sport en cultuur. De garanties zijn deels verstrekt met hypothecaire zekerheid. Het college van B&W is terughoudend in het verstrekken van nieuwe garanties of leningen. In geval van materiële bedragen wordt vooraf advies ingewonnen van de raad.
In 2024 zijn samen met SWS (waarborgfonds voor de sport) nieuwe garanties verstrekt aan Hockey Club Eindhoven (€ 0,34 miljoen) en TV Volley (€0,15 miljoen). TV Volley neemt dit bedrag pas in 2025 op. Per saldo is het bedrag aan verstrekte garanties afgenomen in 2024 met € 0,1 miljoen.

Op de uitstaande leningen en garanties loopt de gemeente risico. Daarom brengen we over (een deel van) de lopende leningen en garanties jaarlijks een risicopremie in rekening bij de geldnemers. Met deze premies voeden we de reserve algemene risico’s garanties en geldleningen. Als de gemeente wordt aangesproken op haar garantie, of een lening niet wordt afgelost, komt dit verlies ten laste van deze reserve. In 2024 zijn er geen bedragen ten laste van de reserve gebracht. Jaarlijks bepalen we de minimale hoogte van de reserve aan de hand van de financiële positie van de geldnemers (solvabiliteit) en de (hypothecaire) zekerheden. Uit deze analyse bleek dat de huidige stand van de reserve van € 2,76 miljoen eind 2024 passend is voor het afdekken van de risico’s.

Woningbouwcorporaties kunnen voor de financiering van hun investeringen leningen aantrekken met borging van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Rijk en gemeenten staan samen garant voor het WSW via de achtervangpositie. Indien het garantievermogen van het WSW te laag is (bijvoorbeeld doordat corporaties in andere steden een beroep op het WSW doen) moeten alle deelnemende gemeenten en het rijk aan het WSW renteloze leningen verstrekken. Eindhoven neemt eind 2024 voor een bedrag van € 1,86 miljard de achtervangpositie in. Momenteel zijn er geen signalen dat deze achtervangpositie wordt aangesproken.

Eind 2013 is verplicht schatkistbankieren voor decentrale overheden ingevoerd. Nieuwe beleggingen zijn niet meer toegestaan. Kasoverschotten op reguliere bankrekeningen moeten boven de norm (€ 11,3 miljoen voor Eindhoven) verplicht worden afgestort naar de schatkist van de Staat. Eindhoven heeft geen structurele tegoeden, maar het afgelopen jaar was er het hele jaar sprake van een liquiditeitsoverschot. Vanwege gunstigere rentecondities dan op reguliere betaalrekeningen, zijn alle tegoeden dagelijks afgestort. Daardoor is in 2024 het saldo op de bankrekeningen ruim onder de norm van € 11,3 miljoen gebleven.